Տնային աշխատանք

Թեմա՝ «Հայկական պետության ստեղծումը Կիլիկիայում»

Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին

• 1․Որտե՞ղ էր Կիլիկիան

Կիլիկիան պատմական շրջան էր Անատոլիայի հարավում ՝ Միջերկրական ծովի ափին։ Այն գտնվում Էր մոտավորապես ներկայիս հարավային Թուրքիայի տարածքում ։

• 2․Ո՞ր դարում մեծացավ հայերի հոսքը դեպի Կիլիկիա, ուրիշ ի՞նչ ժողովուրդներ էին ապրում այնտեղ

Հայերի հոսքը Կիլիկիա մեծացավ 11-րդ դարում, երբ բյուզանդական կայսր Ալեքսեյ Ա Կոմնենոսը հրավիրեց հայ մարտիկներին ՝ տարածքները սելջուկյան արշավանքից պաշտպանելու համար ։ Հայերից բացի Կիլիկիայում բնակվել են նաև հույներ, արաբներ և թուրքեր ։

• 3․Ե՞րբ է ստեղծվել Փիլարտոս Վարաժնունու հայկական իշխանությունը։ Ուրիշ Ի՞նչ հայկական իշխանություն ստեղծեցին։

Փիլարտոս Վարաժնունու հայկական թագավորությունը ստեղծվել է 12-րդ դարում ՝ մոտ 1198 թվականին ։ Նրանք հաստատեցին Կիլիկիայի հայկական թագավորությունը։ Պատմության մեջ այն հայտնի է նաև որպես Կիլիկյան Թագավորություն ։

• 4․Հայաստանից դուրս ստեղծված պետական կազմավորոււմներից ո՞րն էր ամենակենսունակը․ ո՞վ և ե՞րբ է այն հիմնադրել։ Ինչպիսի՞ հարաբերություններ ձևավորվեցին խաչակիրների հետ

Հայաստանի սահմաններից դուրս ստեղծված ամենակենսական պետական կազմավորումը Կիլիկյան հայկական թագավորությունն էր ։ Այն սերտ հարաբերություններ ուներ խաչակիրների հետ, ովքեր կռվում էին Սուրբ Երկրում ։ Կիլիկիայի թագավորները հաճախ դաշինքներ էին կնքում խաչակիրների հետ և մասնակցում Խաչակրաց արշավանքներին ։

• 5․Արտաքին ի՞նչ վտանգներ էին սպառնում Ռուբինյան իշխանությանը

Ռուբինի տիրապետությանը սպառնացող արտաքին վտանգները ներառում էին սելջուկյան թուրքերի հարձակումները, ինչպես նաև Մոնղոլական նվաճման ազդեցությունը, որը հանգեցրեց Կիլիկյան թագավորության փլուզմանը 13-րդ դարում ։

Տնային աշխատանք

Թեմա՝ «Բագրատունյաց Հայաստան․ Մաս II»

Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին

• Ի՞նչ քաղաքականություն էր վարում Աբաս թագավորը։ Ներկայացրե՛ք Աշոտ III-ի կառավարման շրջանում երկրի ունեցած հաջողությունները։

Աբաս թագավորը հայտնի է 16 — րդ դարի վերջին և 17-րդ դարի սկզբին իրանական պետության արդիականացման և ամրապնդման քաղաքականությամբ: Նա ակտիվորեն զարգացրեց Իրանի ռազմական հզորությունը, ամրապնդեց սահմանները և հաջող ռազմական արշավներ անցկացրեց Օսմանյան կայսրության և ուզբեկների դեմ:

Աշոտ Գ-ի օրոք հայկական թագավորությունը (Հայաստան) նույնպես որոշակի հաջողությունների է հասել ։ Աշոտ III-ը հայտնի էր արտաքին բարդ սպառնալիքների պայմաններում պետության ամրապնդման իր ջանքերով ։ Նա վարել է ակտիվ արտաքին քաղաքականություն ՝ դաշինքներ հաստատելով հարևան պետությունների հետ և ամրապնդելով դիվանագիտական հարաբերությունները ։ Երկրի ներսում նա փորձեց բարելավել կառավարումը և տնտեսական իրավիճակը ՝ կատարելով ենթակառուցվածքային նախագծեր և աջակցելով առևտրին:

• Ներկայացրե՛ք Սմբատ II-ի ներքին և արտաքին քաղաքականության արդյունքները։

Ինչ վերաբերում է Սմբատ II-ի ներքին և արտաքին քաղաքականությանը, ապա կարևոր է նշել, որ նա 11-րդ դարում իշխել է Հայաստանում ։ Երկրի ներսում նա ձգտում էր իշխանության ամրապնդմանը և կայունության հաստատմանը, ինչպես նաև մշակութային զարգացմանը: Արտաքուստ նա ակտիվ քաղաքականություն էր վարում սահմանների պաշտպանության և հարևան պետությունների հետ դաշինքների ամրապնդման ուղղությամբ։

• Ձեր կարծիքով՝ ինչու՞ Բագրատունիները կառուցեցին նոր մայրաքաղաք։ Ե՞րբ և Ո՞ւմ օրոք Անին հռչակվեց մայրաքաղաք

Առաջին շրջանում մայրաքաղաքը Բագարանն էր, որը գտնվում էր Շիրակում ՝ Բագրատունիների տնտեսական կենտրոնում ։ Շիրակավա և Կարս քաղաքները նույնպես ստանձնեցին վարչաքաղաքական կենտրոնի դերը։ 961 թվականից Աշոտ Գ Ողորմածը մայրաքաղաքը տեղափոխում է Անի ՝ հայկական մշակութային, քաղաքական և տնտեսական կենտրոն ։ Իր հզորության շրջանում, երբ հարևան Արաբական Էմիրությունները անկում էին ապրում, այն ընդգրկում էր բազմաթիվ հայկական նահանգներ, ինչպես նաև ազդեցություն ուներ վրացական, Ալբանական և Արաբական իշխանությունների վրա։ Իր ծաղկման շրջանում Այն ընդգրկում էր Հայկական լեռնաշխարհի մեծ մասը ։

• Ներկայացրե՛ք Բագրատունյաց Հայաստանի հզորացմանը տանող Գագիկ I-ի գործողությունները

Գագիկ Ա-ն, որպես Բագրատունյաց Հայաստանի կառավարիչ, հավանաբար ձեռնարկել է պետության ամրապնդման մի շարք միջոցառումներ, ներառյալ ռազմական հզորության զարգացումը, այլ պետությունների հետ դաշինքների կնքումը, կառավարման և տնտեսության բարեփոխումների իրականացումը, ինչպես նաև մշակութային և ազգային միասնության աջակցությունը ։

Թեմա՝ «Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը»

Պատասխանե՛ք հարցերին

• Ինչու՞ IV դ․ վերջում հրատապ խնդիր դարձավ մայրենի գիր ու գրականություն ունենալու հարցը

Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակվելուց հետո Աստվածաշունչն ընթերցվում էր ասորերեն ու հունարեն: Եկեղեցական արարողությունների ժամանակ ժողովուրդը գրեթե ոչինչ չէր հասկանում: Հենց այդ տագնապալի ժամանակաշրջանում Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայ գրերը Վռամշապուհ արքայի և Սահակ Պարթև կաթողիկոսի հովանավորությամբ:

• Ի՞նչ գիտեք Մեսրոպ Մաշտոցի մասին

Մեսրոպ Մաշտոց, ծնվել է 361 թ, հայ լեզվաբան, աստվածաբան և միսիոներ էր, որին վերագրվում է Մ.թ. 405 թվականին հայոց այբուբենի ստեղծումը ։ Հայոց այբուբենի մշակման նրա աշխատանքը կարևոր դեր է խաղացել հայոց լեզվի և գրականության պահպանման, ինչպես նաև Հայաստանում քրիստոնեության տարածման գործում:

Մեսրոպ Մաշտոցը մասնակցել է նաև Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանությանը և համարվում է Հայաստանի ազգային հերոս ՝ հայ մշակույթի և ինքնության մեջ ունեցած ավանդի համար: Բացի լեզվաբանության և քրիստոնեական միսիոներական գործունեության բնագավառում իր աշխատանքից, Նա նաև մասնակցել է Հայաստանում մի քանի դպրոցների և վանքերի ստեղծմանը:

Ընդհանուր առմամբ, Մեսրոպ Մաշտոցը լայնորեն հարգվում է որպես նշանակալի դեմք Հայոց պատմության մեջ և հայտնի է հայ մշակույթի և լեզվի ձևավորման գործում իր դերով:

• Ո՞ր քաղաքներում եղան Մեսրոպ Մաշտոցն ու նրա աշակերտները

 Ամիդ, Եդեսիա ու Սամոսատ քաղաքներ։

• Ո՞րն է առաջին հայերեն նախադասությունը։ Որտե՞ղ է այն թարգմանված

Ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»:

• Որտե՞ղ հիմնվեցին հայոց դպրոցները

Հայկական առաջին դպրոցները հիմնադրվել են Մ.թ. 5-րդ դարում Հայաստանում, որը քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունած առաջին երկրներից մեկն էր: Այս դպրոցների ստեղծումը կարևոր դեր է խաղացել հայոց լեզվի և մշակութային ինքնության պահպանման, ինչպես նաև տարածաշրջանում կրթության և գրականության զարգացման գործում:

• Ներկայացրե՛ք հայոց այբուբենի ստեղծման պատմական նշանակությունը

5-րդ դարում Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից Հայոց այբուբենի ստեղծումը պատմական մեծ նշանակություն ունի մի քանի պատճառներով ։ Նախ ՝ հայկական այբուբենի մշակումը հնարավորություն տվեց թարգմանել և պահպանել կրոնական տեքստերը, այդ թվում ՝ Աստվածաշունչը, հայերեն, ինչը վճռորոշ դեր խաղաց քրիստոնեության ՝ որպես Հայաստանի պետական կրոնի կայացման գործում ։

Բացի այդ, այբուբենի ստեղծումը նպաստեց հայ մշակութային և ազգային ինքնության պահպանմանը։ Գրավոր լեզու, որը թույլատրված է հայկական պատմական, գրական և գիտական ստեղծագործությունների ձայնագրման և տարածման համար, որը նպաստում է հայ ժողովրդի մեջ միասնության և հպարտության զգացողության ամրապնդմանը:

Թեմա՝ «Վահանանց ապստամբություն»

1․ Պարսից ո՞ր արքան վերսկսեց ճնշումները հայերի նկատմամբ
Պարսից թագավորը, որը վերսկսեց հայերի վրա ճնշումը, Յազդեգերտ իի թագավորն էր ։

2․Ե՞րբ և ո՞րտեղ հայ նախարարները որոշում ընդունեցին ապստամբելու Պարսկաստանի դեմ։ Ո՞ր իրադարձությունը առիթ եղավ դրա համար։
Հայ նախարարները որոշեցին ապստամբել Պարսկաստանի դեմ 450 թվականին Արտաշատ քաղաքում։

3․ Ներկայացրե՛ք ապստամբության սկիզբը, Ակոռիի դեպքերը։ Հայերը որտե՞ղ նոր հաղթանակ տարան պարսիկների նկատմամբ

Երբ արևը ծագեց Աքորի գյուղի վրա, հայերը պատրաստվում էին պարսկական բռնապետական իշխանությանը դիմադրելու հերթական օրվան ։ Օդը լցվեց լարվածությամբ և սպասումով, երբ գյուղացիները հավաքվեցին կենտրոնական հրապարակում ՝ զինված և պատրաստ պաշտպանելու իրենց հայրենիքը:

Պարսիկները հայերի կողմից նման կատաղի պայքար չէին սպասում, բայց Աքորի ժողովուրդը վճռական էր կանգնել իր տեղում և պայքարել իր ազատության համար։ Նրանց ոգին անկոտրում էր, և նրանք հրաժարվեցին ավելի շատ խոնարհվել իրենց ճնշողների առջև:

Աքորիի ապստամբությունը հանգեցրեց նրան, որ հայերը նոր հաղթանակ տարան պարսիկների նկատմամբ ՝ թափ հավաքելով իրենց դիմադրության համար ։

4․ Ի՞նչ հետևանքներ ունեցավ Ճարմանայի ճակատամարտը

Այս և ապստամբության այլ ճակատամարտերի արդյունքում (Ներսեհապատի, Դվինի) կնքվում է Նվարսակի պայմանագիրը, ըստ որի Վերացնել կրոնափոխության հարկադրանքը, քանդել Հայաստանում կառուցված կրակատները և դժվարություններ չստեղծել հայկական եկեղեցու գործունեության համար։ Սասանյան Պարսկաստանի թագավորի և հայերի միջև այսուհետ միջնորդներ չպետք է լինեին։ Չմիջամտել հայ նախարարների ներքին գործերին, չհավատալ «երկերեսանի, բախտախնդիր անձանց» ամբաստանություններին, ունկնդրել «ուղղամիտ» մարդկանց խորհուրդները։ Վահան Մամիկոնյանը պարտավորվել է հեծելագունդ ուղարկել Պարսկաստան՝ գահի հավակնորդ Զարեհի դեմ։ Հայոց հեծելագունդը կարևոր դեր է խաղացել գահակալական կռիվներում՝ պարտության մատնելով ու սպանելով Զարեհին:

5․ Ներկայացրե՛ք Նվարսակի պայմանագիրը

Նվիրատվության համաձայնագիրը նախատեսում էր, որ հայերն իրենց հարստության և ռեսուրսների մի մասը նվիրաբերեցին ապստամբների գործին աջակցելու և պարսկական ճնշմանը իրենց դիմադրությունն ուժեղացնելու համար:

6․ Ո՞վ է Վաչագան Բարեպաշտը

Վաչագան Բարեպաշտը հայ նշանավոր թագավոր էր, որը կառավարել է Մ.թ. 484-518 թվականներին և հայտնի է քրիստոնեությունը տարածելու և հայ մշակույթն ու ինքնությունը սատարելու իր ջանքերով:

7․ Ո՞րն է Վարդանանց և Վահանանց ապստամբությունների գլխավոր արդյունքը

Վարդանի և Վահանյանների ապստամբությունների գլխավոր արդյունքը Հայաստանի անկախության և ինքնության պահպանումն էր, ինչպես նաև տարածաշրջանում պարսկական տիրապետության դեմ դիմադրության շարունակումը։

Տնային աշխատանք

Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին՝

• Գնահատե՛ք Պապ թագավորի բարեփոխումները։ Ի՞նչ արդյունքներ տվեցին այս բարեփոխումները։

Պապ թագավորն իրականում շատ կարևոր բարեփոխումներ արեց։ Նրա և Մուշեղ սպարապետի շնորհիվ պետության անվտանգությունն ու ռազմատնտեսական հզորությունը ամրապնդվեց։

• Ի՞նչ տեղի կունենար ե՞թե Մուշեղ սպարապետը հետ չվերադարձներ Շապուհի կանանոցը։

Պարսից թագավորը կշարունակեր պատերազմը, որը արդեն պարտվում էր:

• Ինչու՞ դավադրաբար սպանեցին Պապ թագավորին։

Պապ թագավորին սպանեցին, քանի որ, նա փորձում էր կախված չլիներ հռոմեացիներից և պարսիկներից։ Պապին սպանեցին խնջույքի ժամանակ՝ 374 թ․։

Տնային աշխատանք

Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին՝

• Ե՞րբ և ինչպե՞ս էր փոխվել ուժերի հարաբերակցությունը Առաջավոր Ասիայում։ Ի՞նչ քաղաքականություն էր վարում Հայաստանը․ ճի՞շտ էր արդյոք այն։

Ք.Ա առաջին դարի վերջում Մեծ Հայկի բանակը կամ հզորանում էր, կամ էլ թուլանում, պատճառը Արտավազդ 2-ի քաղաքականությունն էր, որի պատճառով Մեծ Հայքը բազմաթիվ պատերազմների մեջ էր։

• Ներկայացրե՛ք Կրասոսի պարթևական արշավանքը։ Ի՞նչ դիրքորոշում ուներ Արտավազդ II-ը։ Ի՞նչ ավարտ ունեցավ արշավանքը։

Կրասոսը փորձում էր հետ շպրտել Պարթևստանի զորքը նախկին Ասորեստանի հողերից, բայց վերջին պահին, երբ Արտավազդի և Կրասոսի ուժերը պետք է վերջնականապես հաղթանակ թանեին, Արտավազդ 2-ը նահանջեց կռվի դաշտից և տարավ դեպի Մեծ Հայք ասելով, որ դա պաշտպանության համար է, և այդպիսով Կրասոսի զորքը ջաղջախվեց և Կրասոսին սպանեցին հետո գլուխը կտրեցին:

• Ե՞րբ է կազմավորվել Երկրորդ եռապետությունը, ովքե՞ր էին անդամները։ Ներկայացրե՛ք Անտոնիոսի պարթևական և հայկական արշավանքների ընթացքը և արդյունքները։

Ք․ա․ 43 թվականին կազմակերպվեց Երկրորդ եռապետությունը, որի անդամներն էին Մարկոս Անտոնիոսը, Օկտավիանոսը և Մարկոս Լեպիդոսը։

Անտոնիոսի արշավանքները առաջին անգամ շատ հաջողակ էին, բայց հաջողությունը Անտոնիոսին լքեց այն ժամանակ, երբ նա և նրա զորքը առանց օգնության դիմակայում էին Պարթևստանի ուժերին Եգիպտոսում, և այդտեղ էլ, Արտավազդ 2-ը լքեց իր զորքը, և Եգիպտոսում Անտոնիոսը պարտություն կրեց, և նրա օրերը արդեն որոշված էին սենատի և կայսր Օգոստոսի կողմից:

• Բնութագրե՛ք Արտավազդ II-ին։

Արտավազդը բավականին հզոր էր, ուժեղ և խելացի։ Շատ լավ քաղաքականություն էր վարում, հիանալի դիվանգիտական հմտություններ ուներ 

20-30

Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին՝

1․Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան Մագնեսիայի ճակատամարտը և Ապամեայի հաշտության պայմանագրերը Հայոց պատականության վերականգման համար։

Մագնեզիայի ճակատամարտն ու Ապամեոսի հաշտության պայմանագիրը շրջադարձային պահ նշանակեցին Հայաստանի պատմության մեջ ՝ թագավորությունը ենթարկելով արտաքին ազդեցության և ձևավորելով նրա քաղաքական լանդշաֆտը ՝ որպես Հռոմի հաճախորդ պետություն: Այս իրադարձությունների հետևանքները երկար տարիներ ազդել են հայոց պետականության դինամիկայի վրա ։

2․Ո՞վ էր Արտաշես Ա-ն։

Արտաշես Ա-ն (Ք. ա. 189-160թթ.) հիմնադիրն է Արտաշեսյան հարստության, որն իշխել է Հայաստանում Ք. ա. 189- Ք.հ. 1թթ.։ Նա հայտնի է որպես մեծագույն բարեփոխիչ, պետական եւ ռազմական արտասովոր հեռատեսություն եւ գթասրտություն ունեցող գործիչ, ինչի համար էլ արժանացել է «Բարեպաշտ» մականվանը: Հայոց պատմության ամենանշանակալի ու փառաբանված ղեկավարներից մեկն է հայոց արքա, Արտաշեսյան հարստության հիմնադիր Արտաշես Ա Բարեպաշտը, որը գահակալել է մ.թ.ա. 189-160 թվականները:Արտաշես Ա սելեւկյան բանակում նախապես եղել է բարձրաստիճան զինվորական։ Սելեւկյան թագավոր Անտիոքոս III Մեծը Երվանդունիներից նվաճելով Հայաստանի զգալի մասը, մ.թ.ա. շուրջ 200թ. նրա կառավարիչ է կարգել Արտաշես Ա-ին։

3․Ներկայացրե՛ք Արտաշես Ա-ի միավորիչ գործունեությունը և դրա հետևանքները։

Վաղ տարիքից նա եղել է բարձրակարգ զինվոր Սելևքյան Կայսրությունում, այդպիսով նա դարձել է հզոր հրամանատար: Դարձնելով իր նպատակը ստեղծել հզոր հայկական պետություն, նա սկսեց ամեն կերպ թուլացնել Սելևքյաններին, դիմելով տարբեր երկրների և Հռոմեական հանրապետության օգնությունը: Եվ դա հաջողություն էր Արտաշես Ա-ի համար, քանի, որ նա կարողացավ հաղթել Սելևքյաններին տարբեր պայքարներում ՝ դիվանագիտական, ռազմական և քաղաքացիական պայքարներում:

4․Ներկայացրե՛ք Արտաշես Ա-ի դիրքորոշումը Ք․ա․ 183-179 թթ․ պատերազմի ընթացքում։

Երբ Ք.ա. 183-179 թթ. պատերազմ բռնկվեց Փոքր Ասիայում մի կողմից` Պոնտոսի ու Փոքր Հայքի, իսկ մյուս կողմից` Կապադովկիայի, Բյութանիայի ու նրանց դաշնակիցների միջև, Արտաշես I-ը, պահպանելով չեզոքություն, ակտիվորեն ներազդեց կողմերիվրա, և նրա միջնորդական առաքելության շնորհիվ պատերազմը դադարեց: Կողմերի միահամուռցանկությամբ, որպես հեղինակավոր ու հարգված գահակալ` նա իրավարարի կարգավիճակով հրավիրվեց մասնակցելու հաշտության պայմանագրի կնքմանը: Դիվանագիտական նուրբ ուճշգրիտ քայլերով Արտաշեսը կարողացավ պայմանագրում հատուկ կետ մտցնել, որով Պոնտոսիհաշվին ընդարձակվեց Փոքր Հայքի տարածքը: Դա, անշուշտ, հետագայում Փոքր Հայքն իրթագավորությանը միացնելու հեռահար քայլ էր:

5․Հիմնավորե՛ք, թե ինչու՞ է Արտաշես Ա-ն համարվում ռազմական, քաղաքական և դիվանագիտական հզոր գործիչ։

Նրա մոտ ազգայնական գաղափարը շատ մեծ էր, նրա համար ամենակարևորը իր երկրն էր ու հայ ազգը և այդպիսով նա կարողացավ հաղթել իր ռազմավարական խելքով Սելևքյան բանակին, կարողացավ ձերք բերել նոր դաշնակից երկրներ և կարողացավ հզորացնել իր երկրի բանակը և զարգացնել տնտեսությունը: Զարմանալի է, որ Տիգրան Մեծին ավելի շատ են հիշում քան, Արտաշես Ա-ին, ով ստեղծեց հաղթած Պետություն և միայն հզորացավ իր երկիրը իր կառավարության ժամանակ:

8-18

1․Ներկայացրե՛ք Վանի թագավորությունը։ Սարդուրի I-ի, Իշպուինիի, Մենուայի, Արգիշտի I-ի օրեք

2․Ցույց տվեք Վանի թագավորության կործանման ընթացքը և պատճառները

Ուրարտուի թագավորությունը։Գոյություն է ունեցել երկաթի դարաշրջանում ՝ Մ.թ. ա. 9-6-րդ դարերում ։ Նշված կառավարիչները ՝ Սարդուր I-ն, Իշպուինին, Մենուան և Արգիշտի I-ն, եղել են Ուրարտական թագավորության առանցքային դեմքերը ։ Չնայած թագավորությունը բարգավաճման ժամանակաշրջաններ էր ապրում, մի քանի գործոններ նպաստեցին նրա վերջնական փլուզմանը:

Ասորական էքսպանսիա: Ասորական կայսրությունը ՝ հզոր հարևան տերություն, ձգտում էր ընդլայնել իր տարածքները: Ուրարտուն դարձավ ասորական նվաճման թիրախ, որը հանգեցրեց Վանի թագավորությունը թուլացնող հակամարտությունների։

Արգիշտի I-ը ՝ ազնվական տիրակալը, ռազմական արշավներ է իրականացրել Ուրարտուի տարածքների ընդլայնման համար։ Չնայած սկզբնական հաջողությանը, ընդլայնված շրջանների նկատմամբ վերահսկողության պահպանումը խնդիրներ առաջացրեց ՝ սահմանափակելով Թագավորության ռեսուրսները։

Տարածաշրջանը բախվել է բնապահպանական խնդիրների, ինչպիսիք են երկրաշարժերը, որոնք կարող են խաթարել ենթակառուցվածքները և գյուղատնտեսական պրակտիկան: Անբարենպաստ կլիմայական պայմանները կարող էին ազդել սննդի արտադրության վրա ՝ հանգեցնելով տնտեսական սթրեսի:

Ներքին պայքար։Կառավարիչների փոփոխությունը երբեմն հանգեցնում էր ներքին բախումների և իշխանության համար պայքարի: Կառավարման կայուն կառուցվածքի բացակայությունը կարող է թուլացնել արտաքին սպառնալիքներին արդյունավետ արձագանքելու Թագավորության կարողությունը:

Տնտեսական անկում: Շարունակական պատերազմները, զուգորդված հսկայական կայսրության պահպանման պահանջների հետ, կարող են բացասաբար ազդել տնտեսության վրա: Տնտեսական անկումը կարող է ազդել Թագավորության ՝ ժամանակի ընթացքում իրեն ապահովելու ունակության վրա ։

Մ. թ.ա. 7-րդ դարում մարերն ու սկյութները ներխուժեցին Ուրարտական Թագավորություն ։ Այս ներխուժումը, հավանաբար, կարևոր դեր խաղաց Ուրարտուի վերջնական փլուզման գործում։

Արտաքին ճնշումների, ներքին խնդիրների և շրջակա միջավայրի գործոնների համադրությունը, հավանաբար, նպաստեց Ուրարտուի թագավորության անկմանը և հետագա փլուզմանը, ներառյալ Վան քաղաքի հետ կապված շրջանը:

Դեկտեմբերի 9-19

Պատմություն

• Ըստ ձեզ ինչպե՞ս է բնորոշվում «Հայրենիք» եզրույթը

Հայրենիք տերմինը իմաստով բավականին հարուստ է և հաճախ կրում է հուզական, մշակութային և քաղաքական նշանակություն, որը կարող է դուրս գալ պարզ սահմանումից:

Հայրենիքը այն աշխարհագրական տարածքն է, որտեղ ծնվել է մարդը կամ որտեղից են ծագում նրա նախնիները: Դա որոշակի հողակտոր է կամ երկիր, որը կապված է անձի կամ մարդկանց խմբի հետ ՝ ծննդյան, ծագման, մշակույթի կամ հպատակագրման պատճառով:

Մշակութային սահմանում հայրենիքն ընդգրկում է այնպիսի մշակութային ասպեկտներ, ինչպիսիք են լեզուն, ավանդույթները, սովորույթները և ընդհանուր պատմությունը, որոնք միավորում են մի խումբ մարդկանց: Հաճախ դա այն վայրն է, որտեղ ձևավորվել է ինչ-որ մեկի էթնիկ, կրոնական կամ մշակութային ինքնությունը:

• Հայկական Լեռնաշխարհն ինչպիսի՞ առանձնահատկություններ ունի

Ինչպես անունն է հուշում, տարածաշրջանը բնութագրվում է իր բարձր բարձրությամբ, սարահարթի շատ հատվածներով, որոնք գտնվում են ծովի մակարդակից ավելի քան 1000 մետր (3300 ոտնաչափ) բարձրության վրա: Տարածքը հիմնականում լեռնային է և ունի մի շարք երկրաբանական կազմավորումներ, այդ թվում ՝ հանգած հրաբուխներ ։ Արարատ լեռը, որը ներկայումս գտնվում է Թուրքիայում, սակայն համարվում է Հայաստանի ազգային խորհրդանիշը, տարածաշրջանի ամենաբարձր գագաթն է և պատմականորեն նշանակալի է հայ ժողովրդի համար:

Կլիմա: Հայկական լեռնաշխարհի կլիման, որպես կանոն, մայրցամաքային է, շոգ ամառներով և ցուրտ ձմեռներով: Տեղումների մակարդակը տարբեր է, լեռնային շրջաններում ավելի շատ տեղումներ են լինում, ինչը նպաստում է այդ շրջաններում փարթամ բուսականության և անտառների զարգացմանը:

Ջրային ռեսուրսներ: Լեռնաշխարհը տարածաշրջանի համար ջրի կարևոր աղբյուր է: Խոշոր գետերը, ինչպիսիք են Եփրատը և Տիգրիսը, սկիզբ են առնում հայկական լեռնաշխարհից ։ Բազմաթիվ գետերի և առուների առկայությունը թույլ է տալիս ստեղծել համեմատաբար բերրի հովիտներ, որոնք պատմականորեն կարևոր են եղել գյուղատնտեսության և տարածքում քաղաքակրթության զարգացման համար:

• Քանի՞ երկրների տարածքում է գտնվում Հայկական լեռնաշխարհի տարածքը (Օգտվե՛ք քարտեզից)

4։Թուրքիա,Ադրբեջան,Իրան,Վրաստան։

Տնային աշխատանք

Ներկայացրե՛ք

• ՀՀ անկախության կերտման գործընթացը (ամփոփ)
• ՀՀ սահմանադրության և դրա փոփությունների մասին

Նախնական ընդունում 1995 թ:

Սահմանադրությունը Հայաստանը ստեղծել է որպես ժողովրդավարական, ինքնիշխան, սոցիալական և իրավական պետություն:
Այն սահմանում է իշխանությունների տարանջատումը գործադիր, օրենսդիր և դատական իշխանությունների միջև:
Այն նախատեսված է մարդու հիմնական իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության համար ։
Այն սահմանում է կառավարության ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը, ներառյալ Նախագահությունը, Ազգային ժողովը (խորհրդարանը), կառավարությունը (կառավարության գործադիր ճյուղը) և դատական համակարգը:
Փոփոխությունների գործընթացը:
ՀՀ Սահմանադրությունը կարող է փոփոխվել հետևյալ գործընթացների միջոցով:

Առաջարկի փուլ. փոփոխություններ կարող են առաջարկել Հանրապետության նախագահը, կառավարությունը կամ Ազգային ժողովի անդամների մեկ հինգերորդը:
Հաստատման փուլ. առաջարկները պետք է հաստատվեն Ազգային ժողովի ձայների մեծամասնությամբ:
Հանրաքվեի փուլ.Ազգային ժողովի կողմից հաստատվելուց հետո փոփոխությունները պետք է դրվեն համազգային հանրաքվեի, բացառությամբ հատուկ դեպքերի, երբ հանրաքվե չի պահանջվում:
Պաշտոնական հրապարակումեթե փոփոխությունը հաստատվում է հանրաքվեով, ապա այն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակումից հետո:
Էական փոփոխություններ:

Փոփոխություններ 2005 թ.ներառում էր փոփոխություններ, որոնք վերաբերում էին մարդու իրավունքներին, պետական կառավարման մեջ քաղաքական կուսակցությունների դերին և պետական գերատեսչությունների միջև ստուգումների և հաշվեկշիռների բարելավմանը:
2015 թվականի փոփոխություններով Հայաստանը կիսանախագահական համակարգից վերածվեց խորհրդարանական հանրապետության ՝ ընդլայնելով Ազգային ժողովի լիազորությունները և սահմանափակելով նախագահի լիազորությունները: Խորհրդարանական համակարգում վարչապետը զբաղեցնում է ամենաազդեցիկ կառավարական պաշտոնը ։ Փոփոխությունները հաստատվել են 2015 թվականի դեկտեմբերի 6-ի հանրաքվեով և ուժի մեջ են մտել 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից հետո:
Գործող Սահմանադրություն (2015 թվականի փոփոխություններից հետո):

• ՀՀ 4 ղեկավարների գործունեությունը

Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետ:

Պետության գլուխն է և երկրի միասնության խորհրդանիշը ։
Կատարում է արարողակարգային պարտականություններ և ներկայացնում Հայաստանը միջազգային հարաբերություններում:

Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ:

Հանդես է գալիս որպես կառավարության ղեկավար ՝ ղեկավարելով իշխանության գործադիր ճյուղը ։
Ձևավորել պետական քաղաքականություն և վերահսկել դրա իրականացումը:
Նախագահել կառավարության (նախարարների կաբինետի) նիստերը:
Համակարգել կառավարության նախարարների աշխատանքը:
Տարեկան հաշվետվություններ ներկայացնել Ազգային ժողով Կառավարության գործունեության և առաջիկա ծրագրերի վերաբերյալ:

Ազգային ժողովի նախագահ:

Նախագահել Ազգային ժողովի նիստերը:
Վերահսկել խորհրդարանական ընթացակարգերի պահպանումը բանավեճի և քվեարկության ընթացքում:
Ներկայացնել Ազգային ժողովը պաշտոնական հարցերում:
Կազմակերպել և համակարգել Ազգային ժողովի օրենսդրական աշխատանքները և օրակարգը:
Նպաստել խորհրդարանում տարբեր քաղաքական խմբակցությունների միջև շփմանն ու բանակցություններին:

Սահմանադրական դատարանի նախագահ:

Ղեկավարում է սահմանադրական հարցերով բարձրագույն դատական մարմինը:
Ապահովել, որ օրենքները, նախագահական հրամանագրերը և այլ իրավական ակտերը համապատասխանեն Սահմանադրությանը:
Օրենքների և այլ իրավական ակտերի սահմանադրականության հետ կապված վեճերի քննարկման և լուծման նկատմամբ վերահսկողությունը:
Դա կարող է դեր ունենալ նախագահի երդման արարողության և վարչապետի և այլ պաշտոնյաների լիազորությունների հաստատման գործում:
Այս չորս դերերը փոխազդում են հայկական պետության վերահսկողության և գործունեության մեջ, յուրաքանչյուրն իր հստակ պարտականություններով, բայց հաճախ համընկնում են երկրի ավելի լայն կառավարման մեջ: Նրանց գործունեության արդյունավետությունը կախված է ինչպես ավելի լայն քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական համատեքստից, այնպես էլ այդ պաշտոնները զբաղեցնողների անհատական կարողություններից:

• Ձեր գնահատմամբ մենք ինչպիսի ժամանակաշրջանում ենք ամպրում հիմա

Կարծում եմ ժամանակակից։